برخورد هاي محترمانه و کريمانه در قرآن

خداوند رحمان و رحيم حساب ويژه اي بر ارزش و حرمت و آبروي انسان ها دارد. به گونه اي که حتي شاد نمودن يک انسان مؤمن و گره از کار او گشودن و به او خدمت کردن و کمک کردن، در پيشگاه خداوند متعال، بزرگ و مهم است و موجب خوشنودي و تقرب به او (جلّ جلاله) مي شود. و در مقابل، رنجاندن و هتک حرمت ديگران از جانب خداوند بي پاسخ نيست و البته اين حقايقي است که به تجربه ثابت شده است.

سري به قرآن کريم مي زنيم و از اين گلستان شاخه هاي ديگري برمي چينيم.
در آيه 83 سوره بقره، خداي متعال ضمن طرح مسائل گوناگون، رفتارشايسته مردم با يکديگر را نيز مورد توجه قرار داده و مي فرمايد: « ... و قولوا للناس حُسناً...».
آري گفتار انسان ها با يکديگر بايد محترمانه و با رعايت شخصيت افراد باشد و موجب رنجش و دل آزردگي آنان نشود.
از ديگر آيات زيبا و روح بخش قرآن عزيز در اين رابطه، آيه 86 سوره نساء مي باشد که مي فرمايد: « و إذا حيّيتم بتحيّه فحيّوا بأحسنَ منها أو ردّوها إن الله کان علي کلّ شيءٍ حسيباً».

در تفسير نمونه آمده است، «تحيت» در لغت از ماده حيات و به معناي دعا براي زندگاني و سلامت ديگري است، خواه اين دو به صورت«سلام عليک» (خدا تو را سلامت بدارد) باشد، و خواه به صورت«حيّاک الله» (خدا تو را زنده بدارد)... .

ازامام باقر (عليه السلام) نقل شده است که منظورازتحيت دراين آيه، سلام و هرگونه نيکي کردن است.» 

اين تعبير زيبا در اين آيه شريفه نشانه توجه خداي متعال به نيکويي برخورد انسان ها با يکديگر دارد، به نحوي که از مطرح کردن آن در کتاب بزرگ خويش ابايي نداشته و بلکه مردم را ملزم به رعايت آن مي کند، چرا که نتيجه اين سلام و تحيت و احترام متقابل، تداوم و استحکام روابط در جامعه اسلامي و وحدت ميان مسلمين مي باشد، که امري لازم و ضروري است.

بر اساس روايات در احکام فقهي اسلام نيز جواب سلام واجب برشمرده مي شود، حتي اگر انسان در نماز باشد؛ نمازي که از سوي خداي حکيم فرض شده و نبايد در آن سخن اضافه بر آنچه مشخص گرديده گفته شود. اما کرامت و ارزش انسان در نزد خدا تا اندازه اي است که به منظور حفظ اين کرامت و حرمت شخص سلام کننده، به نمازگزار اجازه داده مي شود که پاسخ او را به نحوي شايسته بدهد؛ زيرا در غير اين صورت ممکن است موجب تحقير و خرد شدن شخصيت فرد شود، که چنين چيزي مطلوب حضرت حق نمي باشد.

نکته قابل ذکراينکه در پايان اين آيه کريمه اشاره گرديده که خدا وند برهمه چيزآگاه است و حساب دقيق همه چيز را دارد؛ «إن الله کان علي کلّ شيءٍ حسيباً». يعني چيزي نزد خداي عليم گم نمي شود و نوع رفتار شما انسان ها با يکديگر را هم در نظر دارد و به ميزان عملکرد خوب و بدتان به شما جزا و پاداش مي دهد.

در جاهاي ديگر قرآن کريم، به پيامبر رحمت (صلي الله عليه و آله) نيز توصيه به رعايت احترام و تکريم مردم مي کند. و اين مطلب افزون بر اينکه نشانه اهميت اکرام و احترام متقابل در جامعه اسلامي است، در واقع به اين جهت مي باشد که پيامبراعظم الگوي نيکويي براي مؤمنين بشمار رفته، که آنها بايد به اين الگو تأسي کنند و رفتار پسنديده حضرتش را در زندگي بکاربرند؛« ولکم في رسول الله أسوهٌ حسنهٌ» (سوره احزاب- 21).

از جمله اين آيات، شريفه « وإذا جاءک الذين يؤمنون بآياتنا فقل سلام عليکم ... کتب ربّکم علي نفسه الرحمه... » (سوره انعام- 54) مي باشد. خداوند در اين آيه خطاب به رسول اکرم مي فرمايد هنگامي که مؤمنان به نزد تو مي آيند، آنها را مورد تکريم قرار ده و با سلام خود که داراي پيام سلامت و رحمت است به آنان دلگرمي بده که اين خود موجب تقويت ايمان و اراده آنها نيزمي شود.

و عبارت اخيرآيه نيز مي تواند به عنوان دليلي براين دستورباشد وآن اين که رحمت وعنايت خداي مهربان اقتضاي چنين فرمايشي را دارد. چنانکه در آيه 159 سوره آل عمران مي فرمايد: « فبما رحمه من الله لِنتَ لهم و لو کنت فظّاً غليظ القلب لانفضّوا من حولک...».

مسلم است که تنها محبت و مهرباني مي تواند مردم را حول محور دين نگه دارد و سنگدلي و بيرحمي جمع آنان را پراکنده مي سازد. سپس خداوند در ادامه همين آيه، پيامبر بزرگوار خويش را امر به عفو و بخشش مردم و حتي مشورت با آنان در امور مي کند؛ «... فاعفُ عنهم واستغفر لهم و شاورهم في الأمر...»؛ و معلوم است که مشورت پيامبر خدا با مردم در مسائل گوناگون، در حقيقت از مصاديق روشن احترام و بزرگداشت آنان محسوب مي شود.
همچنين در آياتي مانند: «... واخفض جناحک للمؤمنين» (سوره حجر-88) و نيز «... و لا تصعّر خدّک للناس» (سوره لقمان-18) ، خداوند رسول اعظم را به تواضع و فروتني نسبت به مسلمين سفارش نموده است. البته خطاب اصلي آياتي اينچنين به پيامبر است، اما مفاد آنها شامل همه مردم نيزمي شود.

برچسب‌ها: تفسير نمونه, ج23 ص438 پرسش مهر رئیس جمهور از دانش آموزان چه بود ؟ (+فیلم)...